Εις Μνήμην
Πέθανε τα ξημερώματα έπειτα από μακρά ασθένεια ο σκηνοθέτης και παραγωγός του τηλεοπτικού Παρασκηνίου, Τάκης Χατζόπουλος. Πρωτοπόρος του ντοκιμαντέρ, μαζί με τον Λάκη Παπαστάθη υπέγραψε μια από τις πιο παρεμβατικές τηλεοπτικές εκπομπές. Παράλληλα, με τη στάση του, ως υπεύθυνος πολίτης, υπερασπίστηκε την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και, στην κρίση της περασμένης δεκαετίας, τον δημοκρατικό δρόμο απέναντι στον λαϊκισμό.
Το Βοοks' Journal, #152, που κυκλοφορεί, περιέχει μεταξύ άλλων ένα μικρό αφιέρωμα στον Δημήτρη Αρμάο, μια λαμπρή προσωπικότητα του βιβλίου, των γραμμάτων, της εκπαίδευσης, προπάντων έναν επιδραστικό πολίτη, που πέθανε πρόωρα το 2015. Ο Αρμάος, ιδιαίτερα γνωστός από τη δουλειά του στις εκδόσεις Gutenberg (μεταξύ άλλων, δημιούργησε τις εκδοτικές σειρές Orbis Literæ και Αldina), έχει και σημαντικό δοκιμιακό και ποιητικό έργο. Παρακάτω, αναδημοσιεύουμε μια συνοπτική εργοβιογραφία του από το τεύχος που κυκλοφορεί. Το Σάββατο, 20 Απριλίου, στις 12 το μεσημέρι, οι φίλοι και οι συνεργάτες του Δημήτρη Αρμάου θα θυμηθούν τη σημαντική αυτή προσωπικότητα των γραμμάτων στα γραφεία των εκδόσεων Gutenberg, Διδότου 37.
Ο θάνατος σε ηλικία 94 ετών του Πίτερ Χιγκς, του νομπελίστα φυσικού ο οποίος ανακάλυψε το σωματίδιο που έγινε γνωστό ως μποζόνιο Χιγκς ή «σωματίδιο του Θεού», κάνει ακόμα μια φορά επίκαιρη την πειραματική επιβεβαίωση της ύπαρξης ενός σωματιδίου που ξεκίνησε ως θεωρητικό αποκύημα εξισώσεων και επιβεβαιώθηκε 50 χρόνια αργότερα από μια μηχανή, το εύρος, το μέγεθος και τις δυνατότητες της οποίας ο δημιουργός της θεωρίας δεν μπορούσε ούτε καν να τα φανταστεί. Τι σημαίνει η ανακάλυψη αυτή για την επιστήμη και τι θα την ακολουθήσει επιχείρησε, μετά τη βράβευση του Χιγκς, να τα εξηγήσει στους αναγνώστες του Books’ Journal (τχ. 22, Αύγουστος 2012) ο φυσικός Μιχάλης Κορατζίνος, που εργάζεται στο Cern. Αναδημοσιεύουμε σήμερα, με αφορμή την εκδημία του Πίτερ Χιγκς, το κείμενό του.
Ο θάνατος του Φραντς Μπεκενμπάουερ (Franz Beckenbauer, 11 Σεπτεμβρίου 1945 - 7 Ιανουαρίου 2024) συνιστά την πιο μεγάλη πρόσφατη απώλεια στον κόσμο του παγκόσμιου ποδοσφαίρου. Χάρη στην κλάση του και στην ικανότητά του να ηγείται τόσο της Μπάγερν Μονάχου (με την οποία κατέκτησε τρία Κύπελλα Πρωταθλητριών Ευρώπης στα έτη 1974-1976) όσο και της Εθνικής Δυτικής Γερμανίας (με την οποία κατέκτησε το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974) σφράγισε την ιστορία του πιο λαοφιλούς στον κόσμο αθλήματος τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Η ψυχραιμία με την οποία διηύθυνε, ξεκινώντας από πίσω, το παιχνίδι και των δύο αυτών ομάδων, η πολύ καλή τεχνική του κατάρτιση και η «αβίαστη» κομψότητα των κινήσεών του έκαναν τον φίλαθλο κόσμο της εποχής του να στρέψει το βλέμμα του σ’ έναν αμυντικό!
Ο σημαντικός Τζον Μπαρθ (1930-2024) δεν είναι πια μαζί μας. Ο παιγνιωδώς πολυμαθής συγγραφέας του οποίου τα σκοτεινά κωμικά και περίπλοκα μυθιστορήματα περιστρέφονταν γύρω από τη λογοτεχνία και ήταν αφορμή να ξεκινήσουν πολλές συζητήσεις για την τέχνη της αφήγησης ιστοριών πέθανε σε ηλικία 93 ετών. Ο συγγραφέας που και εμείς στην Ελλάδα γνωρίσαμε κυρίως μέσω του Βλακοχορτοφάγου (έτσι μετέφρασε ο Αλέξης Πανσέληνος το The Sot-weed Factor, το πιο δημοφιλές βιβλίο του) ήταν μέρος ενός κύματος συγγραφέων (William Gass, Stanley Elkins κ.ά.) που, τη δεκαετία του 1960, αμφισβήτησαν τα πρότυπα της γλώσσας και της πλοκής.
(Καστοριά 14/9/1936 – Νέα Υόρκη 7/3/2024)
Στις ΗΠΑ, όπου είχε καταφύγει ήδη το 1852 ο μεσσηνιακής καταγωγής Κωνσταντίνος Μπρουμίδης (1800-1880), ο επονομαζόμενος «Μικελάντζελο του Καπιτωλίου», και το 1911 ο γεννημένος στη Θάσο Έλληνας γλύπτης, ανάμεσα στους πρώτους με διεθνή παρουσία, Πολύγνωτος Βαγής (1894-1965), κατέφτασε περίπου έναν αιώνα μετά (1948) τον Μπρουμίδη ο Λουκάς Σαμαράς.
Ο Μανώλης Κ. Χατζηγιακουμής ήταν πολλά μαζί. Ο κλασικός φιλόλογος, ο νεοελληνιστής, ο ακάματος ερευνητής της Βυζαντινής Μουσικής Παράδοσης, ο Δάσκαλος, ο αυστηρός επιστήμων και πάνω απ’ όλα ένας σπουδαίος άνθρωπος.
Α, ο Δημήτρης Φύσσας. Ο γενναίος φίλος με το ποδήλατο, που με τόλμη άφησε πίσω την παλιά ζωή του κι έχτισε μια καινούργια, κάνοντας αυτοκριτική για τη φοιτητική του ζωή και τα κνίτικα που πίστευε και υπηρέτησε στη νιότη του με ένα σπουδαίο βιβλίο, το Πλατεία Λένιν, πρώην Συντάγματος, ένα what if για την Ελλάδα που έγραψε το 2005 και απαντούσε στο ερώτημα τι θα μπορούσε να έχει συμβεί αν το 1947 η χώρα είχε μπει σε σοβιετική τροχιά.
Ο Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος, που πέθανε σε ηλικία 86 ετών, ήταν μια τεράστια προσωπικότητα που είχε αφιερώσει τη ζωή του στη βαθιά γνώση, στη μελέτη και στη διάδοση των κλασικών κειμένων.
Σπούδασε κλασική φιλολογία και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Γκέτιγκεν και στο Τίμπιγκεν και, συνεχώς και συστηματικά, μελετούσε, δίδασκε ως καθηγητής ιστορίας της φιλοσοφίας και μετέφραζε τους κλασικούς, κυρίως τον Πλάτωνα και τον Θουκυδίδη, αλλά και προσωκρατικούς φιλοσόφους, και Λατίνους, και σπουδαίους Γερμανούς στοχαστές: τον Βίνκελμαν, τον Νίτσε, τον Χούσερλ. Υπήρξε επίσης διευθυντής της εξαιρετικά πλούσιας σειράς «Στοχασμοί», των εκδόσεων στιγμή.
Η σχολιασμένη από τον ίδιο μετάφρασή του της Ιστορίας του Θουκυδίδη, έργο μιας ολόκληρης ζωής, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Έργου Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά. Οι αξίες της ζωής του, η βαθιά γνώση και η αφιέρωση στο σύστημα των ιδεών που καταξιώνει τον άνθρωπο τον ανέδειξαν ως αδιαφιλονίκητη μορφή της φιλοσοφίας, που δεν αναλώθηκε «μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες». Αντίθετα, άφησε πίσω του στέρεο και πολύτιμο έργο, σπουδαία κείμενα, έργα υποδομής για τις επόμενες γενιές, σε υποδειγματική γλώσσα και με διεισδυτικό σχολιασμό.
Ο Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος είναι δυσαναπλήρωτη απώλεια για τις κλασικές σπουδές.
Η κηδεία του θα γίνει σήμερα στις 10 στο Πρώτο Νεκροταφείο.
Τα βιβλία του
Πλάτων, Λύσις Καρδαμίτσα [επιμέλεια, μετάφραση], 1981
Πλάτων, Ευθύφρων, Καρδαμίτσα [επιμέλεια, μετάφραση], 1982
Η αρχαία σοφιστική, Γνώση (κείμενα, επιμέλεια), 2006
Θουκυδίδη Ιστορία (μετάφραση, επιμέλεια, εισαγωγή), Πόλις, 2012
Φαίδρος, Πόλις (μετάφραση, επιμέλεια), 2015
Braun, Maximilian, Ντοστογιέφσκι, Εκκρεμές, 2008
Goethe, Johann Wolfgang von, Γκαίτε, Στιγμή [μετάφραση, επιμέλεια σειράς], 2007
Aurelius, Marcus Antoninus Augustus, Imperator Caesar, Μάρκος Αυρήλιος, Στιγμή [μετάφραση, επιμέλεια, επιμέλεια σειράς], 2007
Schopenhauer, Arthur, Σοπενάουερ, Στιγμή [ανθολόγηση, μετάφραση, επιμέλεια σειράς], 2007
Επίκουρος, Επίκουρος, Στιγμή [μετάφραση, επιμέλεια, επιμέλεια σειράς], 2006
Συλλογικό έργο, Οι αρχαίοι κυνικοί, Γνώση [επιμέλεια, μετάφραση], 2006
Επίκτητος, Επίκτητος: Εγχειρίδιον, Στιγμή [μετάφραση, επιμέλεια, επιμέλεια σειράς], 2004
Novalis, Η χριστιανοσύνη ή άλλως Ευρώπη, Εκκρεμές [μετάφραση, επιμέλεια σειράς], 2004
Πλάτων, Ίων, Εκκρεμές, 2002
Nietzsche, Friedrich Wilhelm, Μαθήματα για την παιδεία, Printa, 2002
Πλάτων, Πολιτεία, Πόλις, 2002
Winckelmann, J. J., Σκέψεις για τη μίμηση των ελληνικών έργων στη ζωγραφική και τη γλυπτική, Ίνδικτος, 2001
Husserl, Edmund, Η φιλοσοφία ως αυστηρή επιστήμη, Ροές [επιμέλεια, μετάφραση], 2000
Nietzsche, Friedrich Wilhelm, Νίτσε, Στιγμή [μετάφραση, επιμέλεια σειράς, 1999
Η αρχαία σοφιστική, Γνώση [επιμέλεια, μετάφραση], 1998
Nietzsche, Friedrich Wilhelm, Ιστορία και ζωή, Γνώση, 1998
Οι αρχαίοι κυνικοί, Γνώση [επιμέλεια, μετάφραση], 1998
Winckelmann, J. J., Σκέψεις για τη μίμηση των ελληνικών έργων στη ζωγραφική και τη γλυπτική, Ίνδικτος, 1996
Windelband, W., Εγχειρίδιο ιστορίας της φιλοσοφίας, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1995
Πλάτων, Ιππίας Ελάττων, Στιγμή, 1995
Heine, Heinrich, Η ρομαντική σχολή, Στιγμή, 1994
Συλλογικό έργο, Ο Βάγκνερ και η Ελλάδα, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 1992
Gigon, Olof, Βασικά προβλήματα της αρχαίας φιλοσοφίας, Γνώση, 1991
Windelband, W., Εγχειρίδιο ιστορίας της φιλοσοφίας, ΜΙΕΤ, 1991
Windelband, W., Εγχειρίδιο ιστορίας της φιλοσοφίας, ΜΙΕΤ, 1991
Mendelssohn, Moses, Τι είναι διαφωτισμός, Κριτική , 1989
Πλάτων, Ευθύδημος, Καρδαμίτσα [επιμέλεια, μετάφραση], 1988
Husserl, Edmund, Δεύτερη λογική έρευνα, Γνώση, 1986
Betzen, Klaus, Ο Τόμας Μαν και το πρόβλημα του ανθρωπισμού, Εκδόσεις των Φίλων, 1977
Λοιποί τίτλοι
Kafka, Franz, 1883-1924, Αφορισμοί, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2012
Von Ebner - Eschenbach, Marie, Αφορισμοί, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2010
Ricoeur, Paul, Αγάπη και δικαιοσύνη, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2009
Spinoza, Baruch de, Ηθική, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2009
Kraus, Karl, 1874-1936, Αφορισμοί, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2008
Kant, Immanuel, Ιμμάνουελ Καντ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2008
Wittgenstein, Ludwig, Βιττγκενστάιν, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2007
Porchia, Antonio, Επιλογή από τις Voces, Στιγμή [επιμέλεια σειράς]
Baudelaire, Charles, Μπωντλαίρ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2007
Wilde, Oscar, Στοχασμοί, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2007
Leibniz, Gottfried Wilhelm, Η μοναδολογία, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2006
Lukács, Georg, Η πραγμοποίηση και η συνείδηση του προλεταριάτου, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2006*Hume, David, Κείμενα, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2006
Taylor, Charles, Οι δυσανεξίες της νεωτερικότητας, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2006
James, William, Πραγματισμός, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2006
Kudszus, Hans, Χανς Κούντσους, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2006
Merleau - Ponty, Maurice, Εγκώμιο της φιλοσοφίας και άλλα δοκίμια, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2005
Lacan, Jacques, Λειτουργία και πεδίο της ομιλίας και της γλώσσας στην ψυχανάλυση, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2005
Παπαδιαμάντης, Αλέξανδρος, Παπαδιαμάντης, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2005
Goehr, Lydia, Το φανταστικό μουσείο των μουσικών έργων, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2005
Camus, Albert, Αλμπέρ Καμύ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2004
La Bruyère, Jean de, Λαμπρυγέρ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2004
Lichtenberg, Georg Christoph, Λίχτενμπεργκ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2004
Lec, Stanislaw Jerzy, Στανισλάβ Γέρζι Λετς, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2004
Swift, Jonathan, Τζόναθαν Σουίφτ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 2004
Husserl, Edmund, Η προέλευση της γεωμετρίας, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2003
Strawson, Peter Frederick, Σκεπτικισμός και φυσιοκρατία, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2003
Descartes, René, Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας, Εκκρεμές [επιμέλεια σειράς], 2003
Maeterlinck, Maurice, Μαίτερλινκ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς],2002
Πλούταρχος, Πλούταρχος, Στιγμή [επιμέλεια σειράς], 1998
(1996) Valéry, Paul, Βαλερύ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς] (1994) Rivarol, Antoine de, Ριβαρόλ, επιλογή από το έργο του, Στιγμή [επιμέλεια σειράς] (1994) Chamfort, Sebastien-Roch Nicolas, Σαμφόρ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς] (1993) Vauvenargues, Luc de Chapier, Marquis de, Βωβενάργκ, Στιγμή [επιμέλεια σειράς]
H ζωή του ποιητή και μεταφραστή Γιώργου Μπλάνα, που πέθανε σε ηλικία 65 ετών, χαρακτηριζόταν από το πάθος του. Για τη λογοτεχνία, για την έκφραση, για την πολιτική παρέμβαση.
Ο Κώστας Θ. Καλφόπουλος (1956-2023) ήταν ένας αφιερωμένος στην προσπάθεια του Books’ Journal στενός συνεργάτης μας. Αλλά, κυρίως, ήταν πολλά άλλα. Συγγραφέας αστυνομικών ιστοριών, που διαβάστηκαν και συνεχίζουν να διαβάζονται, επειδή αν και λόγιος ήταν λαϊκός. Συγγραφέας δοκιμίων για το αστυνομικό μυθιστόρημα αλλά και για πολλές ακόμα όψεις της ποπ κουλτούρας. Μεταφραστής από τα γερμανικά, μια γλώσσα και μια γραμματεία που γνώριζε άριστα. Παθιασμένος μελετητής του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Θεωρητικός των γραφών της περιπλάνησης, flâneur και ο ίδιος στις διαδρομές της πόλης.
ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΕΥΧΟΣ
ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ
